Studeren is voor studenten niet alleen een vak leren, maar ook het leren kennen van jezelf. De begeleiding van studenten is dus meer dan het aanreiken van kennis en vaardigheden, het gaat ook om begeleiding in het groeien als mens.

Waarom?

In de artikelen over motivatie en activerende werkvormen wordt de rol van de docent al beschreven voor studentensucces. Als een student naar je toe komt, sta open om te horen wat de student nodig heeft en wees aanwezig! Als student is het belangrijk om te weten dat er iemand openstaat om naar je te luisteren. Dit heeft een enorme impact op de motivatie van de student. We zijn allemaal mensen en we willen gehoord en gezien worden.

Onderwijs heeft drie doeldomeinen volgens Biesta.

• Kwalificatie betreft het verwerven van kennis, vaardigheden en houding.
• Socialisatie draait om de manieren waarop we via onderwijs deel worden van bestaande tradities en praktijken.
• Subjectificatie gaat over emancipatie en vrijheid en over de verantwoordelijkheid die daarmee gepaard gaat.

Deze drie doeldomeinen worden beschreven in het instellingsplan van de HvA.

Wat?

Het ondersteunen van studenten  is de verantwoordelijkheid van de hele opleiding: van de vakdocenten, van studieloopbaanbegeleiding en studentdecanen. Maar studenten kunnen ook hulp krijgen van studentpsychologen binnen de HvA. De ondersteuning van studenten valt in twee hoofdgebieden uiteen:

1. Academische of professionele begeleiding
2. Persoonlijke begeleiding

De eerste twee vormen van begeleiding kunnen door elkaar lopen, want studenten lopen soms vast in hun academische ontwikkeling door persoonlijke problemen. Maar ook kunnen ze door problemen in hun academische ontwikkeling een lager zelfbeeld of zelfs problemen thuis krijgen. Zorg daarom dat je de vraag van je student altijd serieus neemt en probeert te helpen met bijvoorbeeld een doorverwijzing naar een collega.

Hoe?

Hoe speel je als docent goed je rol in de ondersteuning van studenten? Zorg dat je bereikbaar en betrokken bent bij je studenten en verwijs indien nodig naar de juiste personen binnen de HvA.

Wees een begeleider tijdens de ontdekkingsreis van de student en begeleidt ze naar zelfstandigheid. Leer ze de kennis die ze nodig hebben om te slagen in de academische leeromgeving, leer ze het probleemoplossend vermogen te ontwikkelen om door te gaan als de dingen hobbelig worden en het enthousiasme om obstakels met nieuwsgierigheid te overwinnen.

“The important thing is not to stop questioning. Curiosity has its own reason for existing.”
-Albert Einstein

1. Academische of professionele begeleiding
In plaats van zelf het antwoord te geven op de vraag van de student, daag de student uit om verder na te denken over een oplossing voor het gegeven probleem. Je kan de student ook helpen om te leren hoe deze hulp kan krijgen als hij/zij problemen ondervindt. Het oplossen van problemen moet net zo goed worden geleerd als vakgerelateerde onderwerpen.

Hier zijn een paar dingen die je kan doen om de student hierbij te ondersteunen:

Vraag de student om de vraag zo concreet mogelijk te formuleren

Dit zorgt ervoor dat de student nadenkt over het probleem. Houd er rekening mee dat studenten kunnen antwoorden met ‘Ik begrijp de behandelde stof niet allemaal’. Je kunt de student helpen door te vragen: “Welk gedeelte van de stof heb je wel begrepen?” Dit verkleint het vraaggebied en benadrukt ook wat de student wel weet in plaats van wat zij/hij niet weet.

Tutor-koppeling

Koppel de student aan een andere student in de les die het onderwerp goed begrijpt. Dit helpt niet alleen de student die op zoek is naar het antwoord, maar het helpt ook de student die het antwoord geeft. Als je de stof aan iemand anders kunt uitleggen, dan weet je zeker dat je de stof goed begrepen hebt. Een medestudent kan waarschijnlijk de denkstappen niet nodig zijn in het proces duidelijk maken, terwijl die voor de docent soms vanzelfsprekend zijn.

Raden

Een kleine maar krachtige interventie is om de student aan te sporen om simpelweg te raden. Studenten kunnen zo gefocust zijn op het geven van het ‘juiste antwoord’ dat dit hun creativiteit blokkeert. Door ze uit te nodigen om gewoon te ‘raden’, kunnen studenten het ‘juiste’ antwoord loslaten en zich concentreren op wat ze echt ‘denken’.

Ondersteuning (Scaffolding)

Hoe nieuwer en complexer een onderwerp, hoe harder studenten moeten nadenken en het cognitieve systeem wordt uitgedaagd. De gevolgen hiervan kunnen variëren van frustrerende tot vastzittende studenten.

Scaffolding is. een manier om studenten te begeleiden bij het opdoen van nieuwe kennis. Geleidelijk aan wordt de ondersteuning vanuit de docent afgebouwd en aangepast aan de toenemende kennis en vaardigheden van de student. Hiermee verminder je de cognitieve belasting die de student ervaart.

Voorbeeld:
Zonder enige voorkennis krijg je de opdracht om iets aan je auto te repareren. Dit is de enige informatie die je ontvangt. Tenzij je een genie bent, zou je waarschijnlijk niet ver komen (of erg goed zijn in het reparen van je auto). In de volgende situatie krijg je exact dezelfde opdracht. Alleen deze keer laat een ervaren monteur je zien waar de tools zijn en vertelt je geleidelijk aan welke tools je hoe moet toepassen. Als je de volgende keer een auto repareert, heb je al een startpunt en heb je mogelijk minder hulp nodig. En hoe verder je komt, hoe minder hulp je nodig hebt totdat je het uiteindelijk alleen kunt.

Feedback

… Feedback is natuurlijk een heel belangrijk onderdeel van de academische en professionele begeleiding. Lees meer over feedback.

2. Persoonlijke begeleiding

Als een student naar je toe komt, sta open om te horen wat de student nodig heeft en wees aanwezig! Als student is het belangrijk om te weten dat er iemand openstaat om naar je te luisteren. Als je als docent op het moment dat de student het nodig heeft, geen tijd kunt vrijmaken, laat het de student weten en geef aan wanneer je wel tijd hebt om met de student te praten. Soms lost de situatie zichzelf op doordat  de student weet dat er iemand is die naar haar/haar kan luisteren.

In de kern is het cruciaal dat je de verantwoordelijkheid duidelijk bij de student neerlegt en duidelijk maakt dat de student verantwoordelijk is voor haar/zijn eigen leerproces. Je kan de student zoveel mogelijk proberen te helpen – voor zover het in je macht ligt – maar de student is verantwoordelijk voor haar/zijn eigen leven. Als je ze in staat stelt om na te denken over en je te vertellen wat ze nodig hebben, leer je ze hoe ze toekomstige problemen moeten aanpakken. Zelfstandigheid is iets dat je eerst moet leren.

Doorverwijzing naar de studentendecaan van de student is altijd belangrijk, die is binnen de opleiding het eerste aanspreekpunt voor een student voor persoonlijke begeleiding.

Belangrijk: Student moet bij problemen contact opnemen met de studentendecaan. Alleen meldingen bij de studentendecaan kunnen meegenomen worden als bijzondere omstandigheden bij bijvoorbeeld het opschorten van een negatief studieadvies.

Meer informatie vind je op de website van Studentbegeleiding.